Od czasu do czasu pojawiają się spekulacje nt. zmieniającej się natury COVID19. Lekarze twierdzą, że widzą coraz więcej młodszych pacjentów, ale oficjalne statystyki nie potwierdzają by wariant Delta zmienił ryzyko dla którejkolwiek grupy. Lekarze twierdzą, że ich obserwację są odzwierciedleniem aktualnej rzeczywistości a badania pokazują rzeczywistość z dużym opóźnieniem. Naukowcy odpierają, że tylko wystarczające liczne próby z wielu ośrodków mogą dam nam pełen obraz sytuacji. Porównałem dane z okresu tuż przed rozpoczęciem programu szczepień w USA i z okresem zaraz po osiągnięciu 50% wyszczepienia. To powinno pokazać czy są jakieś widoczne trendy.

Nie skupiałbym się na konkretnych liczbach z uwagi na średnio-niską jakość danych, w niniejszej analizie chodzi o pokazanie jak bardzo nasze wnioski mogą być uzależnione od naszej perspektywy i dlaczego warto patrzeć na trendy z szerszej pespektywy.

Metodologia

Użyłem danych z amerykańskiego CDC Case Surveillance Public Use Data. Program szczepień rozpoczął się tam w połowie grudnia 2020 i osiągnął 50% wyszczepienie w sierpniu 2021. Trzy miesiące przed rozpoczęciem programu październik, listopad, grudzień 2020 - zostały porównane z 3 miesiącami po osiągnięciu tego symbolicznego celu - sierpniem, wrześniem i październikiem 2021.

Poniższa analiza opiera sie na naiwnym założeniu, że strategia testowania nie zmieniła się znacząco w obydwu okresach.

W tych dwóch okresach liczba zakażeń nie była równa. W próbce z 2020 było 11,211,187 a w 2021 7,787,310 osób.

Hospitalizacje

Spójrzmy najpierw na sytuację z perspektywy lekarza. Jak, i czy w ogóle, zmieniła się proporcja osób hospitalizowanych w podziale na wiek.

Każda z trzech najwyższych grup wiekowych miała ponad 20% udział w hospitalizacjach. Oznacza to, że wzięte razem stanowiły dobrze ponad 60% wszystkich hospitalizacji. Patrząc ogólnie widać, że w grupie 70+ udział takich osób spadł, pozostałych grupach wiekowych w większości się zwiększył. Z punktu widzenia lekarza pracującego w szpitalu pogląd, iż coraz więcej osób młodszych wymaga opieki szpitalnej jest uzasadniony.

Z drugiej strony, możemy łatwo odbić ten argument zwracając uwagę, że lekarz widzi tylko mały wycinek rzeczywistości i nie wie ile osób zainfekowanych w ogóle do niego nie trafia. Możemy obliczyć ryzyko hospitalizacji według wzoru:

Ryzyko hospitalizacji = liczba hospitalizacji / liczba infekcji

Widzimy, że takie podejście pokazuje zupełnie inny obraz. Odsetek hospitalizacji wśród zakażonych znacząco spadł w najwyższych grupach wiekowych ale pozostał praktycznie niezmieniony w pozostałych grupach. Delikatne zmiany na plus, czy minus można potraktować jako naturalną fluktuację danych. Najniższa grupa wiekowa nie była w ogóle szczepiona a druga najniższa tylko częściowo i bardzo późno.

Przyjęcia na OIOM

Kryteria przyjęcia na oddział mogą być elastyczne. Kiedy jest więcej łóżek, próg przyjęcia jest niżej, kiedy brakuje łożek ten kto może być odesłany do domu, zostaje odesłany do domu. Kryteria przyjęcia na OIOM (Oddział Intensywnej Opieki Medycznej) są bardziej sztywne.

Tak samo jak w przypadku hospitalizacji, udział wysokich grup wiekowych spadł, podczas gdy innych grup wiekowych wzrósł. Tak, średnia wieku na OIOM się obniżyła. Zaskoczniem jest, że najbardziej liczną grupą na OIOM, zarówno rok temu jak i dziś, są osoby w wieku 60-69, a nie 70-79, czy 80+.

Podobnie jak w przypadku hospitalizacji, analiza ryzyka pokazuje, że nie ma wyraźnego wzrostu ryzyka w przypadku niższych grup wiekowych. Jest natomiast bardzo wyraźny spadek w wyższych grupach - o około 1/3.

Zgony

Ostatnia kategoria wzbudza najwięcej emocji - zgony.

Powyższy wykres nie powinien zdziwić nikogo kto śledzi statystyki zgonów COVID. Mediana wieku zmarłych na COVID przed rozpoczęciem szczepień była zbliżona do oczekiwanej długości życia. W 2020 roku prawie połowa zmarłych na COVID miała ponad 80 lat. Dzisiaj ich udział został zredukowany o prawie połowę. W pozostałych grupach zanotowano wyraźne wzrosty, więc z perspektywy lekarza także w tej kategorii można stwierdzić istotną zmianę.

Ryzyko zgodnu zostało drastycznie zredukowane w najwyższych grupach wiekowych. Szczególnie grupa 80+ lat skorzystała na programie szczepień. Jej ryzyko zredukowano z około 20% śmiertelności, co jest zgodne z danymi z Chin, do połowy tej wartości. Także grupa 70-79 wyraźne skorzystała, obniżając swoje ryzyko zgonu w przypadku infekcji o 1/3. W pozostałych grupach wiekowych nie widać jednak znaczących róźnic.

PS

Można oczywiście podnieść argument, że to z powodu niskiego wyszczepienia w niektórych grupach. Można stwierdzić, że chorują głównie niezaszczepieni. Na ten moment trudno to ocenić. możemy jednak spojrzeć na odestek wyszczepionych osób w podziale na wiek.

Stan na dzień 2021-08-01, dane z CDC

Osoby powyżej 50 r.ż. mają w USA ogólnie wysoki stopień wyszczepienia - powyżej 75%. Mimo to głównie osoby w z najwyższych grup wiekowych zanotowały spadek ryzyka, co niekoniecznie widać w danych dla innych grup.

Wnioski

Pierwszy wniosek jest taki, że mały wycinek rzeczywistości, np. z perspektywy pojedynczego szpitala niekoniecznie odzwierciedla szerszą rzeczywistość. Dokładnie na ten problem odpowiadała medycyna oparta na dowodach (Evidence Based Medicine). Tylko obserwacje na wystarczająco dużych próbkach, zebranych odpowiednią metodologią dają nam prawo formułowania wniosków. Z perspektywy lekarza wygląda to rzeczywiście jakby COVID atakował coraz młodsze osoby, to ten pogląd nie bierze pod uwagę wyszczepienia przede wszystkim osób starszych oraz faktu, że w ich przypadku redukcja ryzyka była największa, tym samym zmieniając ogólny obraz sytuacji epidemiologicznej.

Drugi wniosek jest taki, że obecny spadek śmiertelności COVID to prawie wyłącznie zasługa zmniejszonego ryzyka zgonu osób w najwyższych grupach wiekowych. Prawie 50% zgonów przed akcją szczepień to były osoby w wieku 80+. Dzisiaj ich udział jest o połowę mniejszy. Wydaje się też, że pozostałe grupy wiekowe nie odnotowały istotnej redukcji ryzyka w związku ze szczepieniami. Ale taki wniosek wymagałby pogłębionej analizy.